اماده باشیم ، از وقوع زلزله نمی توان پیشگیری کرد

  5دی ماه روز ملّی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی

پنجم دیماه )سالروز زلزله بم( به عنوان "روز ملّی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی" نامیده شده است و هدف از یادآوری و بزرگداشت آن، جلب نظر و توجه عمومی به مخاطرات ناشی از وقوع پدیده های طبیعی مانند زلزله، سیل، طوفان، خشکسالی و شناسایی عوامل پیشگیری و کاهش خسارات ناشی از آن خصوصاً تلفات جانی و گسترش فرهنگ ایمنی در جامعه است.
زمین لرزه (زلزله)
بسیاری از نقاط کشور ما در معرض خطر وقوع زلزله ا ست. زمین لرزه یا زلزله به مفهوم جابه جایی ناگهانی زمین به علت آزادشدن ناگهانی فشاری است که مدتهای مدید در سنگهای پوسته زمین تراکم پیداکرده است.
قشر کره زمین از صفحات زمینی (تکتونیک) عظیمی تشکیل شده است، این صفحات به آرامی روی هم، در کنار هم و در زیریکدیگر حرکت میکنند. در برخی مواقع این صفحات به هم قفل شده و قادر به تخلیه انرژی متراکم نمیبا شند. وقتیکه این انرژی متراکم به اندازه کافی زیاد شود، صفحات از همدیگر جدا میشوند. اگر این روند در مناطق مسکونی روی دهد، بسته به میزان انرژی آزاد شده (بزرگای زلزله) منجر به بروز تلفات انسانی و خسارات مالی خواهد شد.
با دانش فعلی بشر، زمان و مکان وقوع زلزله و بزرگای آن قابل پیش بینی نیست، اما چنانچه تمهیدات لازم برای آمادگی
دربرابر زلزله رعایت شود، میزان تلفات و خسارات ناشی از وقوع آن کاهش مییابد.
اقدامات حفاظتی و مراقبتی قبل از وقوع زلزله
·هنگام ساخت وساز، لازم است آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله (استاندارد 2800) رعایت گردد.
·هنگامی که میخواهید خانهای بخرید یا اجاره کنید؛ نقشه سازه و تاسیسات را از مالک دریافت کنید و از یک مهندس سازه بخواهید تا ساختمان را از نظر مقاومت در برابر زلزله بررسی کند. اگر قبلاً هم منزلی را تهیه کردهاید؛ میتوانید از یک مهندس سازه، در مورد میزان مقاومت منزلتان یا امکان مقاوم س ازی آن در برابر زلزله، مشاوره بگیرید.
·برای جبران و کاهش خسارات ناشی از وقوع زلزله محل سکونت بیمه شود.
·عیوب سیم کشی ساختمان، نشت لوله های گاز و ترکیدگی لوله های آب و فاضلاب را رفع کنید. برای این کار حتماً از یک متخصص کمک بگیرید.
·راه های خروجی خانه و ساختمان برای مواقع اضطراری شناسایی شود.
·راههای ورودی و خروجی ساختمان، راه پله ها و راهروها را از وسایلی که ممکن است براثر وقوع زلزله سقوط کنند ومسیر خروجی را در مواقع اضطراری ببندند، خالی یا آن وسایل را در جای خود محکم کنید.
·با مشارکت همه اعضای خانواده عوامل خطرساز در ساختمان شناسایی و رفع شوند.
·آبگرمکن، یخچال، فریزر، اجاق گاز و ا شیای بلند و بسیار سنگین را با بست یا تسمه های منا سب، به کف ودیوارمنزل محکم کنید. همچنین کمد لباس، قفسه ها، بوفه ها، آینه ها و تابلوهای دیواری منزل را نیز در جای خودمحکم کنید.
·اشیای بزرگ یا سنگین و همچنین ظروف شیشهای، ظروف اینی و سایر اشیای شکستنی و ظروف حاوی مواد خوراکی و شیمیایی را در قفسه های پایین کابینت و کمد قرار دهید.
·لوسترها و روشنایی ها را در جای خود محکم کنید.
·از شیشه های سکوریت یا لایه های ایمنی و برچسب های مخصوص شیشه برای پنجره ها استفاده کنید.
·اشیا و ملزوماتی را که در خارج از ساختمان قرار دارند مانند کولرها، لوله های دودکش، گلدان ها و … را در جای خود
محکم کنید و آن ها را در مکانهایی قرار دهید که خطر سقوط نداشته باشند.
·در هر اتاقی، محلهای کم خطر را مشخص کنید. (مثلاً زیر یک میز مستحکم، کنار ستونهای اصلی، کنار یا کنج دیوارهای داخلی اتاق به دور از پنجره، قفسه کتاب یا هرگونه ا سباب و اثاثیه بلندی که ممکن ا ست بر روی شما بیافتد) و در هر بار تمرین پناه گیری، در این محلها پناه گیری کنید تا انجام این عمل در زمان وقوع زلزله، نیاز به صرف وقت نداشته باشد.
·به طور مرتب با اعضای خانواده، نحوه پناه گیری را تمرین کنید.
·مکانهای پرخطر ساختمان را از قبیل کنار شیشه، پنجره، درهای خروجی، دیوارهای خارجی و … با مشارکت اعضای خانواده شناسایی کنید و هنگام شروع لرزش ها فوراً از این مکانها دور شوید.
·بعد از زلزله ممکن است سیستم های ارتباطی دچار اختلال شود و امکان ارتباط وجود نداشته باشد. بنابراین با افراد
خانواده قرار بگذارید که اگر هنگام وقوع زلزله، بیرون از خانه بودید؛ کجا همدیگر را پیدا کنید. این محل باید جای امنی باشد که بر اثر زلزله احتمالی کمتر صدمه ببیند. (مثلاً پارک نزدیک محل سکونت)
·همه اعضای خانواده باید شمارۀ تلفن یکی از آشنایان یا بستگان ساکن در شهر دیگر را از حفظ بدانند تا در مواقعی
که ارتباطات در منطقه براثر وقوع مخاطره مختل میشود، بتوانند از این طریق از احوال یکدیگر مطلع شوند.
·کیف شرایط ا ضطراری ( شامل جعبه کمک های اولیه، مقداری پول نقد، کپی کارت شنا سایی اع ضای خانواده و
ا سناد مهم، آب بسته بندی شده، غذای خشک و فا سد نشدنی، رادیوی باتری خور با باتری ا ضافه، چراغ قوه با باتری اضافه، مقداری طناب، کنسرو بازکن، سوت، وسایل بهداشت شخصی، لباس مناسب، کفش، زیرانداز پلاستیکی، داروهای مورد نیاز بیماران در خانواده و را برای شرایطی که مجبور به ترک منزل بودید؛ تهیه کنید و برای تامین حداقل نیاز سه روز اعضای خانواده تجهیز و در دسترس قرار دهید…)

برای تامین نیاز حداقل ۳روز اعضای خانواده کیف شرایط اضطراری را تجهیزکنید و به صورت دوره ای به تاریخ انقضاء مواد خوراکی، داروها و … توجه و اقلام داخل آن با اقلام تاریخ دار جایگزین کنید.
·در یک برگه مشخصات فردی، آدرس و شماره تلفن منزل، گروه خونی و بیماری خاص و داروی ویژهای را که
مصرف میشود، بنویسید و همیشه همراه داشته باشید.
·فرد یا افرادی را، برای یاری رساندن به بستگان و همسایگان سالخورده و معلول در شرایط ا ضطراری مشخص کنید.
·همه اعضای خانواده لازم است محل قرار گرفتن کنتورهای آب، گاز و برق ساختمان را بدانند و نحوۀ قطع کردن آنها را یاد بگیرند تا در شرایط اضطراری نسبت به قطع آنها اقدام کنند.
·کمک های اولیه و مهارت های خودامدادی را بیاموزید.
اقدامات حفاظتی و مراقبتی در زمان وقوع زلزله
اگر در داخل منزل یا فضای بسته بودید:
·بهترین اقدام پناه گیری است.
·فرار نکنید؛ بیشتر افراد هنگام فرار و خروج از ساختمان به واسطه ریزش دیوارها و سقف، شکستن شیشه ها و سقوط
اجسام آسیب میبینند. فقط درصورتیکه در طبقه همکف ساختمان نزدیک در خروجی یا در خانه های خشتی و گلی
روستایی بودید، دستها و بازوهای خود را روی سر و گردن قرار دهید، سریع خارج شوید و به فضای باز به دور ازساختمانها و هر آنچه احتمال ریزش و سقوط دارد بروید.
·برای آنکه خودتان را در برابر اشیای پرتاب شده در فضای منزل، محافظت کنید؛ با دست ها و بازوان خود، سر وگردنتان را بپوشانید.
·اگر در نزدیکی شما میز یا نیمکت مستحکمی وجود دارد؛ به زیر آن بروید، روی یک زانو بنشینید و پایه های میزرا با دو دست محکم بگیرید.
·اگر میز یا نیمکت محکمی در نزدیک شما نبود؛ کنار ستون اصلی یا کنار یا گوشه یکی از دیوارهای داخلی منزل روی یک زانو بنشینید (دیوار داخلی دیواری است که پشت آن فضای باز مانند حیاط، خیابان و… نباشد)، با دست
و بازوها سر و گردنتان را بپوشانید و تا پایان لرزه ها به هیچ وجه جابه جا نشوید.
·در صورت نبود مکان مناسب برای پناه گیری، از اشیای شیشهای، پنجرهها، درهای خروجی و دیوارهای خارجی و هر چیزی که احتمال سقوط دارد فاصله بگیرید و با کمک دست و بازوها از سر و گردن خود محافظت کنید.
·اگر در راهرو بودید به کنار دیوار داخلی بروید، روی یک زانوی بنش ینید و با دست و بازوها از سرو گردن خود
محافظت کنید.
·اگر در راه پله ها بودید به هیچ وجه به نردههای کنار پله تکیه ندهید، کنار دیوار داخلی به دور از پنجرهها و شیشه ها
روی پله بنشینید و دستها و بازوهای خود را برای محافظت روی سر و گردن قرار دهید و منتظر بمانید تالرزش ها تمام شود.
·اگر در رختخواب بودید، همانجا بمانید و به سمت چپ بدن بچرخید، پاها را به صورت جنینی به داخل بدن جمع کنید، یکدست را زیر سر قرار دهید و با د ست دیگر با بالش از سر و گردن محافظت کنید طوری که به راحتی بتوانید نفس بکشید؛ اما اگر رختخواب زیر ا شیایی مانند لو ستر قرار دارد، فوراً جابه جا شوید و به محلی کم خطرپناه ببرید.
·اگر در فروشگاهها و مراکز خرید بودید، به سمت دربهای خروجی هجوم نبرید، از دویدن، ازدحام و فشار آوردن به جمعیت مقابل خود خودداری کنید، از قفسه ها و هر شیئی که احتمال سقوط دارد فاصله بگیرد، با کمک دستو بازوها از سر و گردن خود محافظت کنید و زمانی که لرزش ها پایان یافت محل را با حفظ آرامش ترک کنید.
·اگر در سینما یا ورزشگاه یا مکانهای مشابه بودید، به سمت دربهای خروجی هجوم نبرید، از دویدن، ازدحام و فشار آوردن به دیگر افراد خودداری کنید، روی صندلیای که نشستید، سرخود را بین زانوها ببرید، د ستها وبازوهای خود را روی سروگردن قرار دهید و تا اتمام لرزشها صبر کنید، زمانی که لرزشها پایان یافت محل رابا حفظ آرامش ترک کنید.
·اگر در آشپزخانه، بالکن و یا موتورخانه بودید، باید سریعاً خارج شوید و از این مکان ها فاصله بگیرید.
·برای پناهگیری، در چارچوب درها قرار نگیرید چون چارچوب درها نمیتوانند از شما در مقابل اشیای پرتاب شده
در فضای خانه و یا اشیاهی که سقوط میکنند، محافظت کنند. به علاوه، معلوم نیست که بتوانید در حالت ایستاده در چارچوب در، تعادل خود را حفظ کنید.
·مجدداً تاکید میشود تا اتمام لرزشها در داخل منزل بمانید. بیشترین صدمات هنگام زلزله، زمانی روی میدهندکه افراد، هنگام ورود یا خروج در معرض خطر سقوط اشیا قرار میگیرند.
·به هیچ وجه از آسانسور استفاده نکنید. اگر داخل آسانسور بودید سریعاً در اولین توقف، از آن خارج شوید

اگر در فضای باز بودید:
·در فضای باز بمانید. بیشترین خطر در بیرون ساختمانها، در درهای خروجی و در کنار دیوارهای خارجی وجود دارد.
بیشتر مصدومیت های ناشی از زلزله به علت ریزش دیوارها، شکستن و خرد شدن شیشه و سقوط اجسام رخ میدهد.
·از ورود به داخل ساختمانها و نزدیک شدن به تیرکهای برق و تلفن خودداری کنید.
·از خیابانها و کوچه های تنگ و باریک به سرعت خارج شوید، از دیوارها، ساختمانها، کابل های برق، دودکش و هرچیزی که ممکن است سقوط کند فاصله بگیرید و به فضاهای باز بروید، بر روی یک زانو بنشیند، کف دستان خودرا برای حفظ تعادل روی زمین قرار دهید و تا اتمام لرزش ها مراقب وضعیت اطراف خود باشید.
·از پل های عابر پیاده و پل های هوایی ماشین رو دور شوید.
·اگر در نواحی ساحلی بودید، ساحل را فوراً ترک کنید.
اگر در داخل خودروی در حال حرکت بودید:
·هر چه سریعتر در مکانی کم خطر توقف کنید (از توقف در مجاورت ساختمانها، درختان، پلها و تیرکهای برق،
تلفن و مانند آن خودداری کنید). بعد از توقف، در داخل خودرو بمانید و برای اطلاع از اخبار رادیو را روشن کنید.
·زمانی که زلزله پایان یافت، با احتیاط به راه خود ادامه دهید، اما از پلها و جاده های آسیب دیده دوری کنید.
اقدامات حفاظتی و مراقبتی بعد از وقوع زلزله
·باید آماده لرزش های بعدی باشید. این لرزش ها ممکن است آنقدر قوی باشند که به ساختمانهای بدون استحکام آسیب وارد کنند. بنابراین همیشه آماده انجام مراحل پناهگیری که در بالا به آن اشاره شد؛ باشید.
·به دلیل احتمال ناایمن شدن ساختمان، اولین اقدام بعد از اتمام لرزش ها، بستن شیر ا صلی گاز، قطع کردن جریان برق و خروج از ساختمان است.
·به یاری افراد و همسایه هایی که ممکن است به کمک خاصی نیاز داشته باشند به ویژه بچه ها، سالخوردگان ومعلولان بروید و به آنها در برقراری ارتباط با نیروهای امدادی، تامین سرپناه موقت، پو شاک، آب و غذا و … یاری برسانید.
·ممکن است محل سکونت در اثر لرزش ویران شود یا آنقدر خسارت دیده باشد که برای مدت زمان طولانی غیرقابل سکونت باشد، بنابراین لازم است برای مدتی به محلهایی که مراکز امدادی برای اسکان اضطراری در نظرگرفته اند مراجعه کنید و در آن مستقر شوید.
·از راه رفتن روی آوار خودداری کنید.
·از نزدیک شدن به نواحی آ سیب دیده دوری کنید، مگر آنکه پلیس، ماموران آتشنشانی یا سازمانهای امدادی به کمک نیاز داشته باشند.
·از تجمع در خیابانها خودداری کنید و مسیرها را برای عبور و مرور وسایل نقلیه امدادی، باز بگذارید.
·به افراد آسیب دیده یا گیر افتاده کمک کنید، به آنها روحیه بدهید تا نیروهای امدادی برسند.
·در صورت نیاز و آ شنایی با کمکهای اولیه، اقدامات اولیه را برای مصدومان انجام دهید. در صورت احتمال آ سیب
به ستون فقرات مصدومان از جابجا کردن آنان یا بیرون کشیدن از زیر آوار بدون بی حرکت سازی و فیکس کردن
آنان خودداری کنید. افراد با جرا حت های شدید را حرکت ندهید مگر اینکه در معرض خطر جدی ناشی از جراحت های بعدی باشند.
·از تلفن به جز در موارد ضروری استفاده نکنید.
·به شایعات توجه نکنید و اطلاعات لازم را از منابع محلی موثق و رادیو دریافت کنید برای کسب اطلاعات در مورد اقداماتی که پس از وقوع زلزله به منظور بازگشت به منزل باید انجام دهید، لازم است به اخبار رادیو گوش فرا دهید.
·تنها در صورت نیاز و اعلام مسئولین نسبت به خروج از شهر اقدام کنید.
·هنگام مراجعه به منزل پس از وقوع زلزله، از روشن کردن کبریت، فندک و زدن کلید برق خودداری و پس ازاطمینان از عدم نشت گاز و رعایت اقدامات احتیاطی مانند باز کردن پنجره ها، کنترل لوله های گاز از نظر شکستگی
یا داشتن نشتی، فقدان استشمام بوی گاز نسبت به زدن کلید و روشن کردن لامپ، اقدام کنید؛ در صورت استشمام بوی گاز یا نشت گاز، از زدن کلید برق خودداری و فوراً ساختمان را ترک کنید و شیر اصلی گاز را از بیرون ببندید.
·تا اتمام پس لرزه ها شبها یک نفر در منزل بیدار و هوشیار باشد.
·در صورت وجود آ سیب و شکاف در سقف، دودکش ها، دیوارها و دیگر قسمت های ساختمان با یک کار شناس مشورت کنید.
·صدمات وارده به سیستم برق و خطوط آب و فا ضلاب ساختمان را برر سی کنید؛ در صورت مشاهده جرقه یا استشمام بوی سیم سوخته و … به سرعت فیوز کنتور برق را قطع و نسبت به رفع عیوب احتمالی با کمک متخصص اقدام کنید.
·قفسه ها و کابینتها را باید بااحتیاط باز کنید، زیرا اشیای موجود در آنها ممکن است سقوط کنند.
·وسایل واژگون شده از مسیرهای خروج را خالی کنید

معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جیرفت/ دی ماه  1402