نگاهی به اهدای عضو در ایران

نگاهی به اهداءعضو

• در پزشکی دو نوع مرگ وجود دارد:

-مرگ قلبی (مرگ رایج) که 99 درصد مرگ ها در جهان را شامل می شود.

-مرگ مغزی که یک درصد مرگ ها را شامل می شود و فرصت استثنایی است برای خانواده که با تصمیمی صحیح ،که بتواند از مرگ عزیزش برایش جاودانگی،ثواب و صدقه جاریه و نامی نیک تر بیافریند.

•  مرگ مغزی نیز همچون مرگ معمولی ، نوعی مرگ بحساب می آید و غیرقابل برگشت است؛با این تفاوت که بدلیل اکسیژن رسانی مصنوعی توسط دستگاه،حرکات قفسه سینه شبیه به تنفس و ضربان قلب ایجاد می شود که حداکثر تا 14 روز امکان استفاده ازین دستگاه وجود دارد و فرصتی سرنوشت ساز است تا خانواده فرد مرگ مغزی نسبت به اهدای عضو آن عزیز از دست رفته تصمیم بگیرد.
• در وضعیت مرگ مغزی خانواده دو راه بیشتر ندارند یا خاکسپاری ۸ ارگان (۲کلیه، ۲ریه، کبد، قلب، روده، لوزالمعده ) و یا اهدای عضو و نجات جان ۸ انسان ،  چرا که اعضای افراد مرگ مغزی تنها راه نجات بیماران نیازمند به پیوند لیست های انتظاراست .
• هر فرد مرگ مغزی همچنین می تواند  با اهدا ۱ تا ۵۳ نسج (مانند قرنیه،دریچه قلب،تاندون و …) ۱ تا ۵۳ نفر را از معلولیت برهاند.
• در ایران سالانه حدود ۵ تا ۸ هزار نفر جان خود را با مرگ مغزی از دست می‌دهند که نیمی از آنان حدود ۳۰۰۰ نفر اعضای قابل پیوند دارند. ولی متاسفانه در نهایت هزار خانواده (یک سوم) راضی به اهدای عضو می‌شوند و دو سوم خانواده‌ها با عدم رضایت خود موجب خاکسپاری بیش از هفت هزار عضو قابل پیوند در سال می‌شوند.
• همچنین در ایران بالغ بر ۲۵۰۰۰ بیمار نیازمند پیوند در لیست‌های انتظار اعضای مختلف وجود دارند که متاسفانه روزانه ۷ تا ۱۰ نفر از آنان (هر دو تا سه ساعت یک نفر) به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کنند .(بالغ بر سالی ۳ هزار نفر)

مهم ترین دلائل نارضایتی خانواده نسبت به اهداء عضو عبارتند از :

• عدم باور و پذیرش مرگ مغزی به عنوان مرگ قطعی ( به دلیل وجود حرکات قفسه سینه و ضربان قلب )
• انتظار معجزه و برگشت
• ناآگاهی نسبت به نظر و تمایل متوفی در مورد اهداءعضو
• نهادینه نبودن فرهنگ اهداءعضو در جامعه

کارت اهداءعضو

• کارت اهداءعضو جنبه قانونی ندارد و صرفا اعلام نظر هر فرد به اطرافیان در مورد تمایل او به اهداءعضو پس از مرگ است و حتی با داشتن کارت اهداءعضو باز هم باید در صورت وقوع مرگ مغزی از خانواده وی رضایت گرفته شود .

• کارت اهداءعضو بر خلاف نداشتن وجهه قانونی در گرفتن تصمیم خانواده به اهداء عضو عزیزشان در آن لحظات بحرانی بسیار موثر است .به نحوی که خانواده هایی که مرگ را پذیرفته اند و در صورت رویت کارت عزیزشان بالغ بر 95 درصد رضایت به اهدا عضو می دهند و در صورت عدم وجود کارت این میزان از رضایت به کمتر از 50 درصد می رسد.

• روش های دریافت کارت اهدا عضو :

- ارسال کد ملی به سامانه پیامکی 3432

- مراجعه به سامانه ملی دریافت کارت اهدا عضو به آدرس :www.ehdacenter.ir

رفع ممنوعیت شرعی اهداءعضو توسط حاکمین شرع

• نام این طرح توسط استاد دکتر ایرج فاضل ملقب به پدر اهداءعضو پیشنهاد شده است . ایشان در 31 اردیبهشت 1368 با اخذ نخستین فتوای شرعی مجاز بودن اهداءعضو از افراد مرگ مغزی از حضرت امام خمینی(ره) و رفع ممنوعیت شرعی ، در اجرای این اقدام موثر و انسان دوستانه گام برداشتند . همچنین حضرت آیت الله خامنه ای با عنوان حاکم شرع بعدی در سال 1370 فتوای خود  را در این خصوص صادر کردند.  بدین ترتیب با تلاش های پروفسور ایرج فاضل ممنوعیت شرعی اهداء عضو در ایران مرتفع و با وجود فتوای دو حاکم شرع ، تبدیل به حکمی حکومتی شد که با تصویب قانون امکان اجرای همگانی داشت .

قانون مجلس

• پس از گذشت حدود 11 سال از اخذ نخستین فتوای شرعی از حضرت امام خمینی (ره) ، با تلاش استاد فاضل و گروهشان مجلس هم قانون پیوند اعضاء از ارگان افراد مرگ مغزی را ابلاغ کرد تا با وجود فتوای حاکم شرع و قانون مجلس ، دیگر ممنوعیت یا به عبارت بهتر مانعی برای اهداءعضو در ایران وجود نداشته باشد . در قانونی که در 24 خرداد 1379 به تصویب رسید یک ماده واحده و 23 تبصره وجود دارد .