پيشگيري از مسموميت ناشي از گزیدگیها
- علائم گزيدگي با افعي درد تيز و سوزاننده در محل گزش است كه در عرض 1 تا 5 دقيقه بعد از گزش ظاهر میشود.
- تورم در محل گزيدگي مار افعی نيم تا 4 ساعت بعد از گزش بروز مینماید كه ممكن است در عرض 24-12 ساعت افزايش يابد و كل اندام مبتلا را درگير نمايد.
- در طي 36-24 ساعت پس از گزيدگي افعي، ممكن است تاولهای كوچك در محل ايجاد شوند.
- از علائم گزش مار افعی تهوع و استفراغ، بیحسی در اطراف دهان، صورت و پوست سر و گزگز نوك انگشتان، تب و لرز، تعريق، ضعف و بیحالی و سرگيجه است.
- يكي از مشخصترین و مهمترین علائم و نشانههای گزيدگي با افعیها، اختلالات انعقادي خون بوده و بهصورت خونريزي از بيني، وجود خون در خلط، خون در ادرار، خون در مدفوع، خونريزي در شكم و داخل چشم و مغز مشاهده میشود.
- اختلال در عملكرد كليه، كاهش سطح هوشياري و شوك قلبي- عروقي از علائم گزش مار افعی است.
- علائم گزيدگي با مار كبري و مار مرجان افتادگي پلکها، خوابآلودگی، ضعف عضلاني، فلج، اختلال تكلم و تنفس، آبريزش از دهان، استفراغ و تهوع است.
- علائم گزيدگي با مار آبي (دريايي) درد عضلاني و تغيير رنگ ادرار به رنگ قهوهای يا سياه است.
- در هنگام مارگزیدگی قبل از انتقال مصدوم به مرکز درمانی باید بيمار را آرام كنيد و از حركات بیشازحد او جلوگيري نمایيد.
- مصدوم مارگزیده را بايد از محل حادثه (جهت جلوگيري از حمله مجدد مار) دور كرد.
- عضو محل گزيدگي مار را بايد بیحرکت و همسطح يا كمي پایینتر از سطح قلب نگه داشت.
- بستن يك نوار محكم و پهن، چند انگشت بالاتر از محل مارگزيدگي بهویژه اگر محل گزيدگي در دستها يا پاها باشد، ضروری است.
- بستن نوار بالاتر از محل مارگزیدگی نبايد آنقدر سفت باشد كه جريان خون اندام را مختل كند. اگر ورم باعث سفت شدن نوار شد، آن را بازکنید و از محلي بالاتر ببنديد. هر 10 تا 15 دقيقه، به مدت 1 دقيقه نوار را بازکرده و دوباره ببنديد. اين كار بايد تا زمان آماده شدن پادزهر ادامه يابد.
- در مارگزيدگي بايد از سرد كردن عضو با آب سرد يا يخ خودداري كرد.
- هر چه سریعتر فرد مارگزیده را به اورژانس بيمارستان منتقل كنيد و زمان را با تلاش براي كشتن و يا گرفتن مار از دست ندهيد.
- در مارگزیدگی علائم واکنشهای حساسيتي شديد مانند عطسه، مشكل در تنفس يا تورم سريع و شديد، درد شكم، تهوع، سرگيجه، درد قفسه سينه، خرخر صدا و کبودشدن رنگ لبها ازجمله مواردي هستند كه سريعاً بايد به اورژانس مراجعه شود.
- مارگزیدگی در كودكان، بيماران قلبي، ديابتي، افراد مسن و معلولين حركتي و بيماران مبتلابه آلرژي بسیار خطرناکتر است.
- گزش متعدد مار در ناحيه سر و گردن خطرناکتر است.
- گزش عقرب میتواند منجر به بروز درد شديد در ناحيه گزش شود اما علائم تهديدكننده حيات و حوادث منجر به مرگ بهندرت رخ میدهد.
- فرد عقربگزیده، خصوصاً کودکان را در اسرع وقت به بیمارستان منتقل نمایید.
- برخی از عقربهای بومی کشور ما در ناحیه خوزستان، کرمان و کاشان بسیار خطرناکاند و فرد عقربگزیده برای تزریق سرم ضد زهر باید به بیمارستان منتقل شود.
- تورم ناشي از گزش عقرب، عموماً محدود به ناحيه گزش است و احساس بیحسی و سوزش در ناحيه گزش براي 4 تا 6 ساعت به وجود میآید و معمولاً پس از 24 ساعت بهبود مییابد.
- زنبور گزيدگي ممكن است در اثر نيش انواع زنبور مانند زنبورعسل و زنبور سرخ بروز نمايد.
- نيش زنبورعسل ماده، به كيسه محتوي زهر متصل است و پس از گزش در زخم باقي میماند و محتويات كيسه زهر به زخم منتقل میشود؛ بنابراین برداشتن سريع نيش از روي زخم، جهت جلوگيري از ورود بيشتر سم به زخم ضروري است.
- علائم زنبور گزيدگي معمولاً در عرض چند ساعت ناپديد میشود.
- اگر فرد زنبور گزیده مشكل تنفسي داشت و يا تورم شديد و سريع در محل گزش بروز كرد، بايد به پزشك مراجعه نمايد.
- زنبورها و زنبورهاي سرخ بهطور مكرر نيش میزنند و محل گزش آنها بهسادگی عفوني میشود.
- چنانچه گزش زنبور در نقاط مختلف و آنهم در ناحيه گردن و سر بروز نمايد، جدیتر است و میتواند تهدیدکننده زندگي باشد.
- فرد زنبورگزيده براي چند روز از نظر تشديد درد يا باقي ماندن تورم يا علائم شبيه آنفولانزا و يا تب باید تحت نظر باشد و در صورت بروز اين علائم سريعاً به پزشك مراجعه شود.
- برای پیشگیری از بروز گزیدگیها بهطورکلی از دست زدن به جانوران گزنده خودداري نمایید.
- اقدامات اوليه در گزشهای معمولي زنبور شستشوی محل زنبور گزيدگي با آب و صابون است.
- روي محل زنبور گزيدگي كمپرس سرد يا كيسه محتوي يخ قرار دهيد و بهطور متوالي هر 15 دقيقه یکبار كيسه يخ را از روي پوستبردارید. از قرار دادن مستقيم يخ روي پوست اجتناب نمایید و از گرم كردن موضع بپرهيزيد.
- برای جلوگیری از گزیدگی حشرات در هنگام سفر حشرهکش، پشهبند و یا دیگر وسایل ایمنی را همراه داشته باشید.
- حشره "دراكولا " یا "بند " نه نيش میزند و نه گاز میگیرد بلكه تركيبات سمي و محركي ترشح میکند كه باعث ايجاد زخم در محل عبور خود از روی پوست میشود.
- سم حشره "دراكولا " یا "بند " باعث ايجاد صدمات بافتي، زخم و تاول میشود. علائم بهصورت قرمزی، بروز تاول و یا جوشهای كوچك همراه با خارش و در انتها ورقه شدن و پوستهپوسته شدن پوست است.
- درمان قطعي براي سم حشره دراکولا یا بند وجود ندارد و عارضه بعد از مدتي خودبهخود خوب میشود.
- له شدن حشره دراکولا یا بند روي پوست و يا خاراندن پوست سبب انتشار سم و تشديد زخمهای روي پوست خواهد شد.
- براي تخفيف عارضه پوستی سم حشره دراکولا، میتوان در ساعات ابتدايي، با آب و صابون معمولي محل عارضه را شستشو داد و با تميز نگهداشتن محل عارضه میتوان از بروز مشكلات ثانويه ازجمله عفونتهای باكتريايي جلوگيري كرد همچنين هرچه پوست مرطوبتر باشد شدت عارضه بيشتر است.
- بهطور تجربي استعمال الكل سفيد بر روي موضع آلوده به سم حشره دراکولا یا بند میتواند در كاهش علائم مؤثر باشد.
- با رعايت چند نكته ساده ميتوانيم از خودمان در برابر گزش حشرات محافظت كنيم.
- برای پیشگیری از گزش حشرات میتوان علاوه بر نصب توري به پنجرهها، پوشيدن لباسهاي محافظتكننده و آستینبلند در محیطهای باز غیرشهری، از پشهبند و مواد حشرهکش در شب استفاده نمود.
- نگهداري حيوانات خانگي باعث تجمع بيشتر حشرات ميشود. بنابراين لازم است نگهداري حيوانات اهلي توأم با رعايت بهداشت باشد.
- اگر در محل زندگي درختان زيادي وجود دارد بايد براي پنجرههاي خانه از توري استفاده شود و در پاركها از آويختن لباسها روي درخت خودداري شود.
- در مناطقي كه حشرات زياد وجود دارد، بهتر است روي پوست بدن مخصوصاً بدن كودك از کرمهای دورکننده حشرات استفاده نمود؛ اما بايد توجه داشت استفاده دائم از اين مواد سبب حساسيت بيشتر میشود.
- بههیچوجه كندوي زنبورعسل را دستکاری و زنبورها را تحريك نكنيد.
- اگر زنبور در نزديكي خود ديديد بهجای نابود كردن آن با مگسكش، موقتاً آن منطقه را ترك كنيد.
- از پوشيدن لباسهايي بارنگ روشن و استفاده از عطرهاي تند در مناطقي كه حشرات زيادي دارند، جدا " خودداري كنيد؛ زيرا تمام اين موارد باعث جذب زنبورها ميشود.
- در محيطهاي باز، پيراهن آستینبلند و شلوار بلند به كودكان بپوشانید.
- اگر سابقه واكنش حساسيتي شديد به نيش زنبوردارید، با پزشك خود براي مقابله با آن مشورت كنيد.